لوله پلی اتیلن و انواع لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن یکی از تاثیر گذارترین و مهم ترین محصولات پلی اتیلنی که بوسیله مواد پلی اتیلن تولید و به بازار عرضه شده است.انواع لوله پلی اتیلن با کاربردهای فراوان توانسته است لولههای مختلف فلزی و چدنی و بتنی را از چرخه صنعت و آب و فاضلاب خارج کند و خود را به عنوان محصولی بی رقیب که دارای خواص مکانیکی بسیار عالی است مطرح نماید.
لوله پلی اتیلن تکجداره جهت انتقال سیالات با فشار داخلی , لوله پلی اتیلن دوجداره کاروگیت جهت انتقال فاضلاب و جمعآوری آبهای سطحی بیشترین کاربرد را در دنیای امروز دارد و همچنین لوله پلی اتیلن گازرسانی در سرعت و پیشرفت انتقال گاز و پخش گاز به منازل انقلابی بوجود آورده است.لوله پلی اتیلن تکجداره با قطر خارجی 2600 میلیمتر تولید میشوند و تا قطر 110 میلیمتر به صورت کلاف پیچیده میشوند. در برخی قطرهای خاص, کلافهایی با طول بیش از 1000 متر در دسترس هستند .
در کاربردهای شهری, چرخه عمر لوله پلی اتیلن بسیار بالاست و هزینه استفاده از انواع لوله پلی اتیلن به طرز چشمگیری کمتر از سایر انواع لولهها است.سطح داخل کاملا صاف لولههای پلی اتیلن موجب حفظ خواص ویژه جریان میشود و اتصالات جوشی باعث حذف نشتیها میگردد. این موارد ترکیب موفقی برای کاهش هزینههای عملکرد شبکه لوله کشی و سیستم هستند .
لوله پلی اتیلن با مواد پایپ گرید پلی اتیلن که با نامهای PE100 , PE80 و PE63 شناخته میشوند , تولید و به بازر عرضه میشدند که تفاوت آنها در میزان چگالی و دانسیته آنها بوده است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی و بالارفتن استاندارها تنها گرید PE100 باقی مانده است و باقی گریدها از گردونه تولید حذف شدهاند. البته در مواقعی جهت تولید لوله پلی اتیلن فاضلاب و لوله دوجداره کاروگیت از مواد پلی اتیلن PE80 نیز استفاده میشود که اکیدا توصیه میشود از خرید این لولهها خودداری نمائید .
اولین کارخانه آزمایشی تولید پلی اتیلن با ظرفیت 10 تن در ماه در اوایل سال 1954 در شهر فرانکفورت آلمان تاسیس گردید.در سال 1958 تولید جهانی پلی اتیلن به 17000 تن در سال و در سال 1962 میلادی به 200 هزار تن در سال رسید و لایسنسهای مختلف تولید پلی اتیلن در دما و فشار پائین در نوزده نقطه مختلف اروپا و فهده نقطه آمریکا و ژاپن واگذار گردید.در حال حاضر در دنیا سالیانه حدود 28 میلیون تن انواع پلی اتیلن تولید میشود که حدود 4 میلیون تن از آن برای تولید انواع لوله پلی اتیلن بهکار میرود .
یکی از اولین کاربردهای پلی اتیلن در تولید لولههای پلیمری بود زیرا مهندسان مدتها به دنبال جایگزین مناسبی برای لولههای آهنی, چدنی , سفالی و بتنی بودند.به علت رشد سریع لولههای پلی اتیلنی موسسه IN آلمان یک گروه مطالعاتی را در سال 1957 تشکیل داد که با همکاری یکدیگر اولین استاندارد بینالمللی لولههای پلی اتیلنی را در ژانویه سال 1959 به نام DIN8074/75 منتشر نمودند.لولههای پلی اتیلن در طی شصت سال اخیر رشد چشمگیری از لحاظ کیفیت و پروسه تولید داشتند .
روند رو به رشد استفاده از مواد پلاستیکی و بطور خاص پلی اتیلن در صنعت مرهون خواص و مشخصات این مواد و کاربردهای آن می باشد که باعث شده است در مدت زمان کوتاهی که از عمر آن می گذرد از پیشرفت چشمگیری در تولید و میزان کاریری در صنایع مختلف را شاهد باشد .
در پنجاه سال گذشته این صنعت با پیشرفت هائی که در زمینه تولید انواع لوله های پلی اتیلن و اتصالات پلی اتیلن نموده است خود را به عنوان جایگزین مناسبی برای لوله های فلزی , PVC , GRP و چدنی مطرح نموده است و توانسته است در اکثر موارد به عنوان جایگزین این قبیل لوله ها خود را مطرح نماید. مدیران پروژه های اجرائی در اکثر مواقع راضی شده اند که این جایگزینی را بپذیرند. استحکام و دوام و روش نصب آسان لوله پلی اتیلن و اتصالات پلی اتیلن در این تصمیم گیری بسیار موثر بوده است .
لوله پلی اتیلن تولید شده با مواد پایپ گرید PE100 به عنوان بهترین و سبکترین لوله های تک جداره پلی اتیلن , شناخته میشوند و همچنین این لولهها مقاومت و طول عمر بیشتری دارند.
امروزه سیستم های لوله کشی پلی اتیلن در اکثر پروژه های سیستم های آتـش نشانی، پروژه های فشار قوی انتقال آب و سیستم های انتقال فاضلاب های شهری و صنعتی و همینطور انتقال گاز طبیعی در محیط های صنعتی و شیمیائی و یا پروژه های مخابراتی و کاورینگ کابل مورد استفاده پروژه های بزرگ قرار دارد .
موارد استفاده از لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن راهکاری مقرون بصرفه جهت طیف وسیعی از کاربردهای لولهکشی, از جمله آبرسانی , انتقال گاز , جمع آوری فاضلاب , تاسیسات دریایی , انتقال هوا در معادن , کانالهای برق و مخابرات است.یکی از دلایل رشد استفاده از لوله پلی اتیلن صرفه جویی در هزینه نصب , تامین نیروی انسانی و تجهیزات مورد نیاز آن در مقایسه دیگر انواع لولهها میباشد.اگر مزیتهای داشتن هزینههای نگهداری پائین و بالا بودن عمر مفید به دلایل ذکر شده در بالا اضافه شود دلیل رقابتی بودن لولههای پلی اتیلن مشخص میشود .
- شبکه های آبرسانی شهری و روستائی
- شبکه های فاضلاب شهری و روستائی
- شبکه های گازرسانی
- شبکه های زهکشی
- سیستم های مایعات و فاضلاب صنعتی
- شبکه های آبیاری تحت فشار (قطره ای و بارانی)
- سیستم های آبیاری متحرک
- پوشش کابلهای مخابراتی و فیبر نوری
- پوشش کابلهای برق
- پوشش لوله های فلزی
- بعنوان کانالهای تهویه
یکی از اولین کاربردهای لوله پلی اتیلن MDPE ( نیمه چگال ) استفاده در شبکه توزیع گاز طبیعی بود. درواقع بسیاری از سیستمهایی که در آمریکا در حال حاضر مشغول بکار هستند از سال 1960 شروع بکار کردند. امروزه 95 درصد لولههای زیر 12 اینچ انتقال گاز طبیعی نصب شده در آمریکا و کانادا , لوله پلی اتیلن است .تقریبا 50 سال است که لولههای پلی اتیلن در کاربردهای آب آشامیدنی مورد استفاده قرار گرفتهاند و بطور پیوسته موفق به دریافت تائیدیهها و رشد در مصارف شهری شدهاند .
انواع لوله پلی اتیلن
-
لوله پلی اتیلن تکجداره
-
لوله پلی اتیلن دوجداره
-
لوله پلی اتیلن کاروگیت دوجداره
-
لوله پلی اتیلن اسپیرال
-
لوله پلی اتیلن اسپیرال کاروگیت
-
لوله پلی اتیلن کرتیوب
مواد اولیه لوله پلی اتیلن
مواد اولیه پلی اتیلن جهت تولید لوله پلی اتیلن باید مخصوص لوله باشد و اصطلاحا آنها را پایپ گرید مینامند و جهت دستگاههای اکستروژن باشد که در ایران و پتروشیمیهای داخلی این مواد را با نام اختصاری EX3 مشخص میکنند و هر گاه مواد پلی اتیلنی دیدید که با EX3 شروع میشد مطمئن باشید که این مواد جهت خطوط اکستروژن و پایپ گرید است .
مواد پایپ گرید HDPE در گریدهای PE63 , PE80 و PE100 جهت تولید انواع لوله پلی اتیلن بکار میرود که امروزه مواد PE63 به طور کامل از چرخه تولید و استفاده حذف شده است و مواد پلی اتیلن PE80 تنها برای تولید لولههای فاضلابی و لولههایی که تحت فشار زیاد نمیباشند مورد استفاده قرار میگیرد و لوله پلی اتیلن کاروگیت , لوله پلی اتیلن آبیاری , لوله پلی اتیلن اسپیرال و از این دست لولههای است. اما مواد پلی اتیلن PE100 به عنوان یکی از جدیدترین و بهتریم گریدهای پلی اتیلن جهت تولید لوله پلی اتیلن امروزه بکار میرود. این گرید از مواد پلی اتیلن جهت تولید لولههای تکجداره پلی اتیلن و دیگر لولههای کاربرد دارد و به دو مدل سفید ( نچرال ) و مواد مشکی ( خودرنگ ) تقسیم میشود .
مواد PE100 سفید در هنگام تولید لوله پلی اتیلن جهت مشکی شدن با مستربچ قاطی میشود و به همین جهت ممکن است در خواص مکانیکی و مولوکولی آن کمی ناهماهنگی بوجود آید برای همین از لولههایی که با مواد پلی اتیلن سفید تولید میشوند برای کاربری های بسیار حساس و در مکانهایی که لوله تحت فشار و تنش بسیار بالایی است استفاده نمیشود .
مواد PE100 مشکی از بهترین گزینههای و مواد پلی اتیلن جهت تولید لوله پلی اتیلن است, به دلیل اینکه در فرایند تولید هیچگونه افزودنی لازم نیست به آن اضافه شود بافت مولکولی این لوله ها بسیار عالی است و تحت بدترین شرایط محیطی این لولهها عمری بسیار بالا خواهند داشت و به صورت طبیعی عمری در حدود 100 سال دارند .
جالب و شنیدنی در مورد لوله پلی اتیلن
لوله پلی اتیلن برای اولین بار در آزمایشگاههای کشور آلمان تولید و توسعه داده شد و این کشور صنعتی , خواستگاه لوله پلی اتیلن و سردمدارد صنعت تولید و ماشین آلات تولید انواع لوله است. جالب است بدانید که اولین نمونه های تولید شده لوله پلی اتیلن در حدود 65 سال گذشته بوده است که 20 نمونه از آنها در آن زمان جهت آزمایشهای طول عمر تحت آزمایش هیدرواستاتیک قرار گرفته اند که بیش از 15 نمونه از آنها ( لوله پلی اتیلن اولیه ) هنوز سالم و در حال کار هستند . لازم است به این نکته اشاره شود که این لولههای پلی اتیلن با فنآوری بسیار ابتدایی تولید شده است و مواد بکار رفته در آنها از پلی اتیلن با گریدهای بسیار ساده است .
مزایای لوله پلی اتیلن
لولههای پلی اتیلن زنگ نمیزنند , نمیپوسند , سوراخ نمیشوند , باد نمیکنند و امکان رشد موجودات زنده درون لوله وجود ندارد. لوله پلی اتیلن مقاومت شیمیایی فوقالعادهای دارد و در بسیاری از محیطهای مهاجم شیمیایی نخستین انتخاب به عنوان لوله مورد استفاده باشد و لوله پلی اتیلن از خاک طبیعی که از نظر شیمیایی فعال است تاثیر نمیپذیرد اما مانند هر لوله دیگری , اگر خاک با حلالهای آلی ( نفت , گازوئیل ) آلوده باشد ممکن است نیاز به روشهای نصبی باشد که از لوله پلی اتیلن در برابر تماس با حلالهای آلی محافظت کند .
لوله های پلی اتیلن در محل نصب میتوانند نهایتا تا شعاع حدود 30 برابر قطر اسمی خم شوند که بسته به ضخامت دیواره لوله این مقدار میتواند کمتر باشد. به عنوان مثال لوله پلی اتیلن 250 میلیمتر در محل نصب و در حالت سرد میتواند تا شعاع 9 متر تغییر شکل دهد. این مزیت در لوله پلی اتیلن باعث حذف بسیاری از اتصالاتی میشود که برای تغییرات زاویهای در سیستم لولهکشی بکار میروند و همچنین باعث سهولت نصب میگردد. دوام طولانی مدت لولههای پلی اتیلن به خوبی مورد تحقیق قرار گرفته است.پلی اتیلن در برابر خستگی مقاومتی استثنایی دارد و تحت بالاترین فشار عملیاتی, میتواند چندین نوسان فشاری تا 100 درصد بالای حداکثر فشار کاری خود را بدون هیچ اثر منفی روی قابلیتعای عملکردی طولانی مدت حفظ کند .
چقرمگی و انعطافپذیری لولههای پلی اتیلن همراه با دیگر خواص ویژه آن از جمله اتصالات بدون نشتی و کاملا مهار شده حاصل از جوش , آن را برای نصب در محیطهای خاکی فعال در معرض زلزله کاملا مناسب گردانیده است .
خواصی مانند وزن کم , انعطاف پذیری و اتصالات کاملا عایق شده و بدون نشتی , مجموعا روشهای نصب مقرون بصرفه و منحصر بفردب را فراهم میکند که با سایر موارد امکان پذیر نیستند.استفاده از لولههای پلی اتیلن به طرز چشمگیری ساخت و ساز را تسهیل نموده و موجب صرفه جویی قابل ملاحظهای در زمان و هزینه شوند.نصب سیستمهای لوله کشی پلی اتیلن با وزنی در حدود یک هشتم لولههای هم اندازه فولادی و با استفاده از اتصالات بدون نشتی یکپارچه و سازگار با شرایط مختلف کاری , سادهتر است و به تجهیرات سنگین بالابر نیاز ندارند .
لوله های پلی اتیلن ضربه را به ویژه در شرایط آب و هوایی سرد که سایر لولهها امکان ترک و شکست دارند بسیار بهتر از لولههای PVC تحمل میکند.از آنجا که اتصالات پلی اتیلن جوش خورده با جوش لب به لب به اندازه لوله استحکام دارند , میتوان روی زمین آنها را در طول بسیار زیاد به هم متصل نموده و سپس مستقیما در ترانشه جای داد .
عمر مفید لولههای پلی اتیلن به طور متوسط بین 50 تا 100 سال تخمین زده میشود. این ماندگاری و طول عمر زیاد باعث نوعی صرفهجویی در هزینه تعویض این لولهها میشود.در سیستمهای لوله های پلی اتیلن که به درستی طراحی و نصب شدهاند, نیاز اندکی به نگهداری مستمر وجود دارد.تاسیسات لولههای پلی اتیلن به دلیل خواص فیزیکی لوله, اتصالات بدون نشتی و کاهش هزینههای نگهداری , مقرون بصرفه هستند و در طولانی مدت کم هزینهترند.لوله پلی اتیلن در برابر اغلب مواد شیمیایی متداول مقاوم بوده و مستعد خوردگی گالوانیک و یا الکترولیز نیست .
سطح داخلی لوله پلی اتیلن فاقد زبری است و این لولهها در رده لولههای صاف قرار میگیرند, گروهی که کمترین مقاومت در برابر جریان سیال را ایجاد میکند.لولههای پلی اتیلن بدون خوردگی , بادکردگی و یا رشد بافتزنده, صافی سطح داخلی و قابلیت جریانی خود را حفظ کرده و بازده هیدرولیکی سیستم را در طول عمر مورد نظر طراحی , تضمین میکند .